Polski system podatkowy, podobnie jak wiele innych na świecie, obejmuje szereg preferencji podatkowych. Celem tych preferencji jest nie tylko stymulowanie określonych zachowań podatników, lecz także wsparcie dla konkretnych sektorów gospodarki, zmiana progresywności systemu podatkowego czy też zachęcanie do określonych działań.
Rodzaje preferencji podatkowych
Preferencje podatkowe przybierają różne formy w sensie prawnym. Najczęściej są to odliczenia, zwolnienia, obniżone stawki podatkowe, a nawet zaniechanie poboru podatku. Wszystkie te instrumenty prowadzą do obniżenia zobowiązania podatkowego, co z kolei skutkuje redukcją potencjalnych wpływów budżetowych.
>> Czytaj również: Co to jest stawka podatku?
Wartość preferencji podatkowych
Wartość preferencji podatkowych ma istotne znaczenie dla budżetu państwa, ponieważ oznacza utratę dochodów. Preferencje te pełnią rolę substytutu dla wydatków budżetowych i w pewnych warunkach stanowią alternatywę dla bezpośrednich transferów z budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.
Kluczowa rola preferencji podatkowych
Wiedza na temat wartości preferencji podatkowych jest kluczowa dla właściwego kształtowania polityki fiskalnej państwa. Z jednej strony umożliwia dokładną alokację środków publicznych, a z drugiej stanowi punkt wyjścia do oceny efektywności poszczególnych preferencji i systemu podatkowego jako całości.
Zidentyfikowane preferencje podatkowe
Badania w obszarze preferencji podatkowych w Polsce identyfikują różnorodne instrumenty preferencyjne, zarówno w podatkach państwowych (PIT, CIT, VAT, akcyza) jak i samorządowych (podatek od nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny). W sumie zidentyfikowano 473 preferencje podatkowe, z czego 74% zostało objętych analizą wartościową.
>> Czytaj także: Co to jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?
Metoda utraconych wpływów
Szacowanie wartości preferencji podatkowych odbywa się przy użyciu metody utraconych wpływów, opierając się na danych zeznań podatkowych oraz informacjach pozyskanych od różnych instytucji. W 2009 roku wartość preferencji podatkowych wyniosła 65,9 mld zł, co stanowiło 4,9% PKB Polski.
Najważniejsze preferencje podatkowe
Preferencje o największej wartości obejmują obniżoną stawkę VAT na roboty budowlano-montażowe w budownictwie mieszkaniowym, ulgę na dzieci, oraz łączne opodatkowanie dochodów małżonków w PIT. Są to obszary, które silnie wpływają na alokację środków publicznych oraz kształtowanie się budżetu państwa.
>> Zobacz również: Co to jest skala podatkowa?
Analiza efektywności preferencji podatkowych
W ramach raportu przeprowadzono wstępną analizę efektywności wybranych preferencji podatkowych. Oceniano stopień, w jakim dane preferencje spełniają wyznaczony cel społeczno-gospodarczy. Wyniki analizy wskazują na różnice w efektywności ulg podatkowych, a także na zmienne warunki ich skuteczności w zależności od czasu i grupy podatników.
Preferencje podatkowe stanowią ważny element polityki fiskalnej. Dalsze badania i analizy nad ich skutecznością oraz ewentualnymi modyfikacjami są niezbędne dla właściwego funkcjonowania systemu podatkowego. Odpowiednie dostosowanie preferencji podatkowych może wpłynąć nie tylko na budżet państwa, ale także na zachowania podatników i rozwój poszczególnych sektorów gospodarki.
