Buy now, pay later (BNPL) to usługa, którą możemy spotkać na polskim rynku pod spolszczoną nazwą „Kup teraz, zapłać później”. Ten rodzaj płatności (jak sama nazwa wskazuje) umożliwia konsumentom zakupić i zamówić dany produkt, przy czym płatność za zakupy zostaje odroczona. Większość operatorów płatności BNPL umożliwia przełożenie płatności na 30 dni, z kolei niektórzy oferują nawet 45 dni lub więcej. Z reguły odroczona płatność może zostać zapłacona na raz, lub w ratach.
Co do zasady, płatności „Kup teraz, zapłać później” nie są dodatkowo płatne, koszty pojawiają się, dopiero gdy nie dopilnujesz terminów płatności i spóźnisz się z zapłatą. Płatności BNPL to de facto rodzaj kredytu konsumpcyjnego, w którym to operator płatności „Kup teraz, zapłać później” płaci za zakupy konsumenta. Następnie zapłacona kwota jest zaksięgowana jako dług u operatora płatności, którą klient musi spłacić. Odroczone płatności zyskują coraz bardziej na popularności. Ze względu na swoje atrakcyjne swoich warunki coraz częściej wypycha z rynku tradycyjne karty kredytowe, czy kredyty ratalne (zakup produktów na raty).
Kilka słów o rynku płatności odroczonych BNPL
Płatnośc BNPL to relatywnie nowe rozwiązanie (pierwsze start-upy zaczęły się pojawiać w latach 2012-2014), które zaczęło gwałtownie zyskiwać na popularności w okresie pandemii COVID-19. Wówczas niemal cały świat zaczął się zmagać z gwałtownym wzrostem inflacji, a większość zakupów było dokonywanych w internecie. Pamiętajmy o tym, że „Buy now, Pay later” to przede wszystkim rozwiązanie wykorzystywane w e-commerce, czyli podczas zakupów w sklepach internetowych.
Płatności BNPL są najbardziej popularne w krajach skandynawskich. W 2022 r. w Szwecji aż 24% wszystkich płatności e-commerce odbywało się za pośrednictwem metody „Kup teraz, zapłać później”. Nieco mniejszy procent był zauważalny w Niemczech, gdzie 23% wszystkich płatności w e-handlu było dokonywanych za pośrednictwem tej metody.
Poniżej znajduje się tabela ze strony Statista, która prezentuje procentowy udział płatności typu „Buy now, Pay later” w ramach wszystkich płatności e-commerce na przestrzeni lat 2016-2022.
Innym region w którym płatności BNPL są popularne to Australia. Dane wskazują tam, że odroczone płatności z roku na rok zyskują kosztem kart kredytowych. „Kup teraz, zapłać później”. W prawdzie w 2022 r. było to tylko 14% wszystkich płatności e-commerce, lecz.. to tam powstała jedna z największych spółek BNPL – Afterpay, które działa również na rynku amerykańskim i kanadyjskim.
Powyższy wykres ilustruje zmiany w korzystaniu z kart kredytowych w porównaniu z usługami „Buy now, Pay later” w Australii. Czerwona linia prezentuje liczbę aktywnych kart (dane podawane w milionach sztuk) kredytowych w Australii, z kolei linia turkusowa obrazuje wolumen transakcji wykonywanych za pośrednictwem BNPL. Wolumen transakcyjny płatności odroczonych jest tutaj wyrażony w milionach australijskich dolarów (AUD).
W odpowiedzi zjawisko wypychania kart kredytowych przez płatności BNPL (również obecne w USA), dostawcy kart kredytowych tacy jak American Express, Citigroup, JP Morgan Chase, Visa, Mastercard i PayPal, zaczęli wprowadzać nowe plany. Dzięki temu sami stają się się częścią rynku usług typu “kup teraz, zapłać później”. Większość z tych planów to plany pozakupowe, które pozwalają konsumentom podzielić zakup o wartości przekraczającej 100 USD na równe miesięczne nieoprocentowane płatności.
Rynek płatności BNPL w Polsce
Wedle raportu Biura Informacji Kredytowej (BIK) 53% Polaków słyszało kiedyś o płatnościach z odroczonym terminem płatności, a 15% osób kupujących w internecie z niej korzysta. Większość osób które korzysta z tej metody w naszym kraju finansuje w ten sposób odzież i elektronikę. Decydują się na tą metodę przede wszystkim dzięki temu, że mogą zapłacić później.
Poniżej znajduje się cytat, przedstawiający komentarz Wiceprezesa BIK (Sławomira Grzelczaka) odnośnie sektora płatności „Kup teraz, zapłać później” w Polsce.
Sama koncepcja odroczonej płatności nie jest innowacją, bowiem już wiele lat temu odroczone płatności były wykorzystywane w tradycyjnym handlu w postaci „kupowania na zeszyt”. Później pojawiły się karty kredytowe, które również pełniły formę odroczonych płatności. Popularność usług „Kup teraz, zapłać później” połączonych z zakupami w internecie będzie bez wątpienia rosła razem z całym sektorem e-commerce. Ważne jednak, aby zarówno sklepy oraz platformy e-commerce, jak i zapewniające ich klientom usługę odroczonej płatności platformy płatnicze, w zrozumiały sposób uświadamiały korzystającym z „Kup teraz, zapłać później”, że jest to zobowiązanie, które trzeba spłacić w określonym terminie, bo potem wiąże się z dodatkowymi określonymi kosztami. Obowiązkiem instytucji finansowych i operatorów odroczonych płatności jest edukacja klientów w zakresie ryzyka możliwego przekredytowania […]
Ale nie zwalnia to z odpowiedzialności również samych konsumentów. Oni także powinni pamiętać, by zadłużać się w miarę swoich możliwości. Dla wielu będzie to również okazja do zbudowania pozytywnej historii kredytowej, która może zwiększyć ich szanse na otrzymanie większego finansowania w przyszłości.
Sławomir Grzelczak, Wiceprezes Zarządu Biura Informacji Kredytowej S.A.
Więcej o zależnościach o płatnościach BNPL w Polsce i ich wpływnie na zdolność kredytową, czy przekrydotwanie możesz przeczytać w naszym artykule „Kup teraz, zapłać później — jak opóźniona metoda płatności wpływa na zdolność kredytową? Czy BIK pobiera informacje o opóźnionych płatnościach i zaległościach z Klarna, Paypo, Twisto”.
Historia płatności „Kup teraz, zapłać później”
„Kup teraz, zapłać później” to rodzaj kredytu konsumenckiego, którego pierwsze formy zaczęły się rozwijać w XIX wieku. Wówczas to korporacja Singer zaczęła sprzedawać maszyny do szycia w systemie “A dollar down a dollar a week“. Oznaczało to, że kupujesz coś na kredyt lub płacisz za usługę w czasie, lub usługę ciągłą, w tym wypadku dolara tygodniowo (w XIX w. jeden USD miał znacznie większą siłę nabywczą).
Powyższy system był de facto planem ratalnych spłat za dokonane zakupy. Z czasem coraz więcej sprzedawców oferujących drogie produkty i maszyny (np. meble, fortepiany czy sprzęt rolniczy) zaczęło wdrażać takie rozwiązanie, by uczynić swoje produkty znacznie bardziej osiągalnymi dla masowego odbiorcy. Następnie w ich ślady poszły koncerny samochodowe, które również zaczęły sprzedawać w tym systemie samochody.
W 1958 r. Bank of America wprowadził swoją kartę BankAmericard, później przemianowaną na Visę. Wówczas to karty kredytowe stały się preferowanym sposobem rozkładania płatności za mniejsze zakupy. Ponadto umożliwiały dokonywanie zakupów produktów, które były finansowo nieosiągalne dla amerykańskiego konsumenta.
“Kup teraz, zapłać później” to nowsza wersja tych systemów, z której początkowo można było korzystać tylko online, lecz z czasem coraz więcej operatorów umożliwia ten sposób płatności również w sklepach stacjonarnych.
-
Lata 2019-2021 to okres, w którym to rozwiązanie zaczęło zyskiwać na popularności na świecie.
W trakcie pandemii COVID-19 w 2020 roku, która spowodowała wprowadzenie lokalnych blokad i nakazów pozostawania w domu, usługi BNPL w Stanach Zjednoczonych stanowiły 24 miliardy dolarów w zakupach, podczas gdy tradycyjny wolumen kart kredytowych spadł. Zgodnie z Financial Conduct Authority w Wielkiej Brytanii, korzystanie z platform BNPL prawie czterokrotnie wzrosło w 2020 roku, a pięć milionów osób korzystało z tych produktów od początku pandemii COVID-19 w Wielkiej Brytanii.
Na koniec grudnia 2020 roku Klarna ogłosiła, że miała dwa miliony aktywnych użytkowników miesięcznie w ciągu roku 2020. W listopadzie 2020 roku Afterpay miała zakupy o wartości 1 miliarda dolarów za pośrednictwem swoich usług. Firma miała także 13 milionów zarejestrowanych użytkowników w Stanach Zjednoczonych i 5,6 miliona aktywnych użytkowników w wieku średnio trzydziestu trzech lat. Ponadto Peloton współpracował z dostawcą usług BNPL, Affirm, aby dać klientom możliwość korzystania z planów spłat bez odsetek i opłat przez trzydzieści dziewięć miesięcy. Według zeznań IPO Affirm, zakupy Pelotona stanowiły 28 procent ich przychodów od momentu nawiązania współpracy.
Wzrost korzystania z usług BNPL, które tradycyjnie są oferowane jako usługi online, sprawił, że niektóre dostawcy usług BNPL, takie jak Afterpay, pracują nad rozszerzeniem swojej oferty dla klientów dokonujących zakupów stacjonarnych.
-
Podczas gdy największe firmy BNPL pod względem przychodów i przyjęcia — Klarna, Affirm i Afterpay – działają w Europie i Ameryce Północnej, regionem, w którym spodziewany jest duży wzrost dostawców usług BNPL, jest Azja Południowo-Wschodnia. W tym regionie niska jest akceptacja kart kredytowych, częściowo dlatego, że biura informacji kredytowej wymagane przez banki do wydawania kart kredytowych nie są w regionie na tyle rozbudowane, co na to wskazuje sytuacja na początku 2020 roku, a kultura regionu jest niechętna długom. Region ten przyjął rozwiązania ratalne bez odsetek, które są traktowane tak samo jak gotówka.
W Azji Południowo-Wschodniej korzystanie z kart kredytowych wynosi od kilku procent do 20-30 procent we wszystkich krajach, w porównaniu do 60-80 procent w Europie i Ameryce Północnej. Pomimo niskiego korzystania z kart kredytowych firmy BNPL, takie jak Kredivo i Akulaku, mają ponad dziesięć milionów instalacji swoich aplikacji w sklepie Google Play, a Hoolah (z siedzibą w Singapurze) zwiększyła swój wolumen transakcji o 1500 procent w 2020 roku. W regionie średnia wartość koszyka wynosi poniżej 200 dolarów. I pomimo braku biur informacji kredytowej, powszechne korzystanie z portfeli cyfrowych w regionie oferuje dostawcom usług BNPL inne, choć równie bogate, historie wydatków do oparcia się na ich akceptację.
Pierwsza firma, która stworzyła „Buy now, pay later”?
Spółka Affirm to jedna z najwcześniejszych i najbardziej rozpoznawalnych firm świadczących usługi BNPL, która została założona w 2012 roku w USA. Firma Affirm jest obecna na rynku amerykańskim i kanadyjskim. Poniżej znajduje się logo firmy.
Affirm zadebiutowało na giełdzie w roku 2021 r., jednak po czasie, ciężko zaliczyć ich debiut do udanych. Na samym początku ich wycena zaczęła rosnąć, z racji dużego pandemicznego “boom” na tę metodę płatności, jednak z czasem ich wycena zacęła gwałtownie nurkować. Gdy pod koniec 2021 r. ich wycena zaczęła sięgać 160 USD za akcje, tak na przełomie 2022/2023 r. zanurkowała poniżej 10 USD… Od ich debiutu na giełdzie notowania Affirm spadły o -74,51%.
Z kolei na europejskim rynku, pierwszą spółką, którą wdrążyła płatności “Buy now, Pay later” była szwedzka Klarna założona w 2014 roku. Obecnie operuje ona aż w 16 krajach: Australia, Austria, Belgia, Kanada, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone.
Klarna to de facto Klarna Bank AB, który specjalizuje się w płatnościach odroczonych. Jej prezesem i jednym z założycieli jest Sebastian Siemiątkowski, szwedzki biznesman polskiego pochodzenia. W 2021 r. znalazł się na liście najbogatszych ludzi Forbsa. Jego zdjęcie znajduje się poniżej.
Ile ich jest teraz i jakie?
Fin-techowy sektor płatności „Kup teraz, zapłać później” rośnie de facto z roku na rok, zyskując również coraz większą popularność w Polsce. Z tego powodu pojawia się coraz więcej podmiotów, które pośredniczą w tego typu płatnościach. Poniżej znajduje się lista największych operatorów płatności odroczonych, którzy działają na polskim rynku.
- Allegro Pay
- Twisto
- PayPo
- Alior Pay
- Kupuj Teraz
- PKO Płacę Później
- P24 Now
- Mokka
- Wonga Pay
- Pay Smartney
Więcej o firmach, które oferują na polskim rynku możliwość odroczenia płatności w ramach „kup teraz, zapłać później” możesz przeczytać z naszego artykułu: Lista usługodawców Buy Now Pay Later, gdzie scharakteryzowaliśmy warunki każdego z usługodawców.
Dlaczego warto, dlaczego nie warto? Lista zalet i wad płatności BNPL
Plusy
- Wygodny sposób płacenia za zakupy w czasie
- Często brak oprocentowania lub niższe oprocentowanie niż w przypadku kart kredytowych
- Dobry kredyt/wysoka ocena kredytowa nie jest konieczna, aby się zakwalifikować
- Szybkie zatwierdzenie
Wady
- Płatności mogą być trudne do śledzenia.
- Brakujące lub opóźnione płatności skutkują opóźnionymi opłatami i mogą uszkodzić zdolność kredytową
- Brak nagród lub zwrotu gotówki za zakupy
- Płatności mogą być kontynuowane, nawet jeśli przedmiot zostanie zwrócony
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
-
Odroczenie płatności polega na dokonaniu zakupu, lecz płacisz za nie dopiero do 30 lub 45 dni po zrealizowaniu zlecenia. To operator płatności (np. Allegro Pay) BNPL płaci za Twoje zakupy, po czym Ty zostajesz jego dłużnikiem i musisz uregulować u niego płatność.
-
Firmy, które działają na rynku odroczonych płatności, zazwyczaj oferują możliwość spłaty zadłużenia na dwa sposoby:
- Możesz zapłacić całą odroczoną płatność na raz. Jest to najlepsze i najmniej kosztowne rozwiązanie, warto je wybrać gdy czekałeś do przysłowiowego “jedenastego”.
- Możesz rozbić płatność na kolejne miesiące i spłacać je w ratach. To rozwiązanie znacznie kosztowniejsze, ponieważ wiąże się z naliczeniem dodatkowego oprocentowania, za wybranie tej metody spłaty.
-
Na polskim rynku pojawia się coraz więcej operatorów płatności typu „Kup teraz, zapłać później”. Na ten moment jeżeli chcesz odroczyć płatność za zakupy online, możesz skorzystać z oferty:
- Allegro Pay,
- Twisto,
- PayPo,
- Alior Pay,
- Kupuj Teraz,
- PKO Płacę Później,
- P24 Now,
- Mokka,
- Wonga Pay,
- Pay Smartney.
-
Płatność za 30 dni umożliwia Ci odroczenie płatności za zakupy w Internecie. Możesz zamówić produkt, który opłaci operator płatności odroczonej (np. Twisto czy P24Now), a następnie Ty masz do 30 lub 45 dni (w zależności od oferty usługodawcy) na opłacenie zakupów.
-
Tak, PayPo sprawdza Twoją zdolność kredytową. Zgodnie z 3.15. punktem ich regulaminu „Negatywna ocena zdolności kredytowej powoduje, że zawarcie Umowy jest niemożliwe”.
-
Usługa odroczenia terminu płatności posiada również inne nazwy użytkowe, które zostały wypisane poniżej:
- Kup teraz, zapłać później,
- Kup teraz, zapłać do 30/45 dni,
- Zapłać za 30/45 dni (Płatność za 30 dni),
- Buy now, pay later (w skrócie BNPL).
-
Zasadniczo tak, płatność odroczona to bezpieczne rozwiązanie. W niektórych aspektach jest to rozwiązanie bezpieczniejsze niż tradycyjna płatność przelewami.
Jeśli decydujesz się na korzystanie z płatności odroczonych, opłacasz swoje zakupy online dopiero po otrzymaniu produktów. Dzięki temu nie musisz obawiać się możliwości oszustwa ze strony sprzedawcy, utraty przesyłki lub otrzymania produktu odbiegającego od zamówienia — na przykład z wadami fabrycznymi, w inny kolorze lub o innej specyfikacji. W przypadku, gdy zakupiony produkt nie spełnia Twoich oczekiwań, możesz go po prostu zwrócić, a płatność odroczona zostanie anulowana, co oznacza, że nie poniesiesz żadnych kosztów.
-
Jeżeli nie dokonasz płatności w umówionym terminie, to zostaniesz obciążony karnymi odsetkami. Wysokość karnych odsetek określa ustawa, jej maksymalna wartość może wynosić: stopa referencyjna NBP + 5,5%.
Wierzytelności zaciągnięte w ramach PayPo są przekazywane do Aion Bank.
-
Jeżeli nie spłacisz zobowiązania Klarna na czas, zostaniesz obciążony karnymi odsetkami za spóźnienie. Ich wielkość określają zasady i warunki korzystania z usługi „Zapłać później w ciągu 30 dni”. Poniżej znajduje się zacytowany fragment dotyczący konsekwencji niespłacenia zobowiązania w terminie.
„W przypadku, gdy użytkownik nie zapłaci za zakup w terminie, zastrzegamy sobie prawo do naliczania odsetek za opóźnienie według rocznej stopy oprocentowania równej aktualnie obowiązującej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie. Maksymalne odsetki za opóźnienie są wyrażone jako dwukrotność stopy referencyjnej NBP powiększonej o 5,5 punktów procentowych. W przypadku zmiany stopy referencyjnej NBP, stopa odsetek za opóźnienie znajdująca zastosowanie do płatności użytkownika jest automatycznie podwyższana lub obniżana, stosownie do przypadku, począwszy od dnia wejścia w życie zmiany stopy referencyjnej. Niniejsze prawo do naliczania odsetek za opóźnienie ma pierwszeństwo przed wszelkimi niezgodnymi z nim postanowieniami naszych umów z użytkownikiem.”
