Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), znany także pod nazwą Europejski Trybunał Sprawiedliwości, stanowi instytucję sądowniczą zarówno Unii Europejskiej, jak i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, z siedzibą w Luksemburgu. TSUE łączy w sobie cechy zarówno sądu międzynarodowego, jak i sądu krajowego. W odróżnieniu od tradycyjnych sądów międzynarodowych, jego orzeczenia mają znaczenie wykraczające poza konkretne postępowania.
Państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do respektowania i podporządkowywania się decyzjom i wyrokom wydanym przez Trybunał Sprawiedliwości UE. TSUE obecnie składa się z dwóch organów sądowniczych: Trybunału Sprawiedliwości i Sądu. Jest to jedna z najstarszych i kluczowych instytucji w ramach wspólnot europejskich. Językiem urzędowym w Trybunale jest francuski, aczkolwiek wydawane orzeczenia zazwyczaj są dostępne w językach urzędowych państw członkowskich i w języku, który dotyczy danej sprawy (np. dla polskich interesariuszy – w języku polskim).
Źródło: Wikipedia.org
Kompetencje TSUE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest złożony de facto z dwóch organów sądowych UE: Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu.
- Trybunał Sprawiedliwości zajmuje się wnioskami kierowanymi przez sądy krajowe w celu wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym, a także rozpatrujący wybrane skargi o stwierdzenie nieważności i odwołania.
- Sąd zajmuje się rozpatrywaniem spraw o stwierdzenie nieważności wniesionych przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa oraz, w określonych sytuacjach, przez rządy państw członkowskich Unii Europejskiej. W praktyce oznacza to, że Sąd specjalizuje się głównie w przypadkach związanych z prawem konkurencji, pomocą państwa, handlem, rolnictwem oraz kwestiami związanymi z ochroną znaków towarowych.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – krótka historia
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) został założony w dniu 23 lipca 1952 roku, powstając na mocy Traktatu paryskiego. Ten traktat został podpisany w 1951 roku przez członków Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, stanowiąc ważny kamień milowy w procesie integracji europejskiej. Jednak historia Trybunału jest bogatsza niż tylko jego ustanowienie.
W ciągu kolejnych lat i dekad unijne instytucje przeszły przez kilka ważnych etapów ewolucji. Jednolity akt europejski, który został przyjęty w 1986 roku, wprowadził instytucję Sądu Pierwszej Instancji, a Traktat nicejski, przyjęty w 2001 roku, wprowadził sądy wyspecjalizowane. Co istotne, Traktat z Nicei wyraźnie określił, że zarówno Trybunał Sprawiedliwości, jak i Sąd, działając w granicach swoich kompetencji, mają za zadanie dbać o poszanowanie prawa w stosowaniu i interpretacji postanowień Traktatu. To założenie stanowiło podstawę europejskiego systemu wymiaru sprawiedliwości.
Z kolei Traktat lizboński, który wszedł w życie w 2007 roku, wprowadził jedynie korekty pojęciowe i terminologiczne, nie zmieniając istoty systemu. To oznacza, że Trybunał Sprawiedliwości kontynuował swoją działalność, zachowując swoją fundamentalną rolę w europejskim systemie prawnym.
Warto zaznaczyć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest jedyną instytucją Unii Europejskiej, która funkcjonuje nieprzerwanie od swojego ustanowienia w 1952 roku. Jego rola w zapewnianiu przestrzegania prawa i rozstrzyganiu sporów między państwami członkowskimi oraz innymi instytucjami unijnymi jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania UE.
Czym najczęściej zajmuje się TSUE?
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (i Sąd przy nim) zazwyczaj zajmuje się sprawami, które do niego napływają. Najczęściej TSUE musi zajmować się takimi sprawami jak:
-
TSUE odgrywa kluczową rolę w wykładni prawa Unii Europejskiej. W sytuacjach, gdy istnieje ryzyko rozbieżnych interpretacji prawa UE przez różne kraje członkowskie, krajowy sąd może wystosować pytanie o wykładnię lub ważność danego aktu prawnego UE do TSUE. To pozwala na zapewnienie spójnego stosowania prawa UE w całej Unii Europejskiej.
-
TSUE rozpatruje sprawy, które dotyczą naruszenia prawa UE przez rządy krajów członkowskich. Takie sprawy mogą być wniesione przez Komisję Europejską lub inne kraje członkowskie. Jeśli TSUE stwierdzi, że dany kraj narusza prawo UE, może on być zobowiązany do podjęcia działań naprawczych. W przypadku braku reakcji może zostać nałożona kara
-
Jeżeli jakiś akt prawny UE zostanie uznany za sprzeczny z traktatami UE lub prawami podstawowymi, kraje członkowskie, Rada UE, Komisja Europejska lub w niektórych przypadkach Parlament Europejski mogą wystąpić do TSUE z wnioskiem o unieważnienie tego aktu.
Osoby fizyczne również mogą zgłaszać skargi dotyczące unieważnienia aktów prawnych UE, które bezpośrednio ich dotyczą.
-
Parlament Europejski, Rada i Komisja mają określone obowiązki i terminy do podjęcia decyzji w konkretnej sytuacji. Jeśli nie spełniają tych obowiązków, kraje członkowskie, inne instytucje UE lub, w pewnych przypadkach, osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa mogą złożyć skargę do TSUE w celu wymuszenia działań.
-
Osoby fizyczne i przedsiębiorstwa, które poniosły szkody w wyniku działań lub zaniechań UE, lub jej urzędników, mogą złożyć skargę do TSUE w celu uzyskania odszkodowania.
W skrócie Trybunał Sprawiedliwości to najwyższa instancja sądownicza w Unii Europejskiej, która pełni zasadniczą rolę w zapewnianiu spójności, zgodności i przestrzegania prawa UE, a także rozstrzyga w sporach pomiędzy państwami członkowskimi.
Jak zgłosić skargę do TSUE?
Jeśli ty lub twoja firma doznała szkody w wyniku działań, lub zaniechań instytucji Unii Europejskiej, lub ich urzędników, masz prawo zgłosić skargę do Trybunału. Istnieją dwa sposoby złożenia skargi:
- Pośrednie złożenie skargi: Wniosek jest składany za pośrednictwem sądów krajowych, które oceniają, czy sprawa powinna zostać przekazana do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
- Bezpośrednie złożenie skargi: Jeśli decyzja podjęta przez instytucję Unii Europejskiej dotyczyła cię bezpośrednio i indywidualnie, możesz zgłosić skargę bezpośrednio do Trybunału. Każda osoba, która uważa, że organy w dowolnym kraju Unii Europejskiej naruszyły przepisy prawa UE, powinna postępować zgodnie z oficjalną procedurą składania skargi.
Kliknij, by dowiedzieć się więcej o Twoich prawach w Unii Europejskiej.
Jak działa TSUE?
Przypomnienie: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) pełni istotną rolę w wykładni i egzekwowaniu prawa unijnego, zapewniając jego jednolite stosowanie w całej Unii Europejskiej oraz rozstrzygając spory prawne między rządami państw członkowskich a instytucjami Unii. Dodatkowo, w pewnych przypadkach, osoby fizyczne, firmy i organizacje mają prawo zgłaszać sprawy do TSUE, jeśli uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest złożony de facto z dwóch organów sądowych UE: Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu.
- Trybunał Sprawiedliwości zajmuje się wnioskami kierowanymi przez sądy krajowe w celu wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym, a także rozpatrujący wybrane skargi o stwierdzenie nieważności i odwołania.
- Sąd zajmuje się rozpatrywaniem spraw o stwierdzenie nieważności wniesionych przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa oraz, w określonych sytuacjach, przez rządy państw członkowskich Unii Europejskiej. W praktyce oznacza to, że Sąd specjalizuje się głównie w przypadkach związanych z prawem konkurencji, pomocą państwa, handlem, rolnictwem oraz kwestiami związanymi z ochroną znaków towarowych.
Procedura przed Trybunałem
Przeredaguj: Wszelkie sprawy przed TSUE są prowadzone w dwóch etapach, w którym każdym z nich znajduje się kilka pomniejszych etapów.
Procedura pisemna.
- Strony w sprawie składają pisemne oświadczenia i uwagi Trybunałowi. W niektórych przypadkach, organy krajowe, instytucje UE lub nawet osoby fizyczne mogą przedstawiać pisemne uwagi.
- Sędzia sprawozdawca przygotowuje raport, podsumowujący przedstawione oświadczenia i uwagi. Następnie sprawa jest rozpatrywana podczas posiedzenia ogólnego Trybunału.
- Podczas tego posiedzenia podejmowane są decyzje, takie jak określenie liczby sędziów, którzy zajmą się daną sprawą (zazwyczaj 3 5 lub 15 sędziów, w zależności od wagi i złożoności sprawy), oraz konieczność przeprowadzenia procedury ustnej i wydania oficjalnego stanowiska przez rzecznika generalnego.
Procedura ustna, czyli posiedzenie publiczne.
- Adwokaci obu stron mają możliwość przedstawienia swoich argumentów przed sędziami i rzecznikiem generalnym, którzy mogą zadawać pytania.
- Jeśli Trybunał uzna, że opinia rzecznika generalnego jest konieczna, zostaje ona wydana kilka tygodni po przesłuchaniu.
- Następnie sędziowie odbywają naradę i zapada wyrok.
Kto wchodzi w skład TSUE?
Trybunał Sprawiedliwości
W skład Trybunału Sprawiedliwości wchodzi 27 sędziów (po jednym z każdego kraju członkowskiego) oraz 11 rzeczników generalnych.
Sąd przy TSUE
W sądzie w Luksemburgu zasiada po dwóch 2 sędziów z każdego kraju Unii Europejskiej.
Sędziowie i rzecznicy generalni są powoływani w drodze wspólnego porozumienia przez rządy państw członkowskich Unii Europejskiej na kadencję trwającą sześć lat, którą można odnawiać. W ramach każdego z organów sądowych sędziowie wybierają spośród siebie prezesa na trzyletnią kadencję, z możliwością odnowienia tej funkcji. Podobną rolę przedstawicielską wybierają spośród siebie rzecznicy generalni, którzy wybierają na okres 3 lat pierwszego rzecznika generalnego.
Skład Trybunału Sprawiedliwości
Wszystkie poniższe zdjęcia pochodzą z oficjalnej strony Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Na tej samej stronie sprawdzisz cały aktualny osobowy skład TSUE.
Koen Lenaerts
prezes TSUE
Lars Bay Larsen
wiceprezes TSUE
Polscy przedstawiciele w TSUE:
Maciej Szpunar
pierwszy rzecznik generalny
Marek Safjan
sędzia TSUE
Pan Maciej Szpunar jest przy okazji pierwszym rzecznikiem generalnym, jego kadencja trwa od 8 października 2021 r. do 6 października 2024 r.
Skład Sądu TSUE
Wszystkie poniższe zdjęcia pochodzą z oficjalnej strony Sądu przy Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej, znajdziesz tam też pełny aktualny skład sędziowski.
Marc van der Woude
prezes
Savvas S. Papasavvas
wiceprezes
Polscy przedstawicielki w sądzie w Luksemburgu:
Krystyna Kowalik-Bańczyk
prezeska siódmej izby
Nina Półtorak
sędzina
Miejsce TSUE w Unii Europejskiej
Poniżej znajduje się infografika ilustrująca ramy instytucjonalne Unii Europejskiej. Jak widać główną rolą Trybunału Sprawiedliwości jest kontrola prawna pozostałych organów UE.
Ważne decyzje TSUE
Decyzja TSUE ws. kredytów frankowych
W jednym z kolejnych przypadków dotyczących kredytobiorców posiadających kredyty indeksowane do franka szwajcarskiego, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok. Zgodnie z orzeczeniem C-139/22, równoważność spornego warunku umownego z warunkiem uwzględnionym w rejestrze klauzul niedozwolonych może stanowić podstawę do unieważnienia umowy kredytu indeksowanego do franka.
Kontakt do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Oficjalna strona internetowa: curia.europa.eu
Oficjalne konto na Twitterze/X: @EUCourtPress
Telefon: +352 4303 1 / Faks: +352 4303 2600
Adres korespondencyjny: Palais de la Cour de Justice, Boulevard Konrad Adenauer, 2925 Luxembourg, Luksemburg
TSUE — newsy
